İdil'in tanıdık sesleri ve İnsanları

İdil sabaha uyandığında, taş sokaklarından yükselen tanıdık sesler bir kez daha kentin ruhunu canlandırıyordu. Güneydoğu Kırtasiye’nin az aşağısından yankılanan neşeli bir çağrı herkesi gülümsetirdi:

“Cizreee! Hadi Cizreee!”

Bu çağrı, yıllardır ilçenin sabah ritüellerinden biriydi. İnsanlar çarşıda işlerine giderken ya da dükkânlarını açarken bu sesi duyduklarında, günün başladığını hissederdi. Ve bu sese, midibüsün üstüne bağlanan, kurtulmak için çırpınan kuzunun ince ve boğuk sesi de eşlik ederdi.

Lale Ekmek Fırını’ndan yükselen tırnaklı pidelerin mis gibi kokusu, taş döşeli sokakların arasına karışıyor, sabahın serinliğinde her köşeyi sarıyordu. Mehmet ustanın  ince işçiliğiyle pişen pidelerin üstündeki susamlar hafifçe kızarıyordu. O koku, aç olanı tok gibi hissettiren, tok olanıysa yeniden acıktıran bir sihirdi adeta. Halilalı dostum Ruknettin, sıcak pideleri taş fırından çıkarırken Mehmet usta, gelen müşterilerle kısa sohbetler etmeyi ihmal etmiyordu.

Seyde Banda Amca, küçük dükkânında usul usul Kur’an-ı Kerim okuyor, sesi dükkânın dışına, taş duvarlara çarpıp yankılanıyordu. O, dükkânında yıllardır aynı huzurla oturur, gelen geçenin selamına başıyla karşılık verirdi. Onun sesi, çarşı esnafına bir sükûnet getirirdi.

Berber Erdem’in sahibi Selim Amca, dükkânının kepenklerini yavaşça yukarı doğru aralıyordu. Çalışkan elleri, her sabah yaptığı gibi, önce kapının eşiğini süpürdü, sonra da içeri girip eski radyosunu açıp usturalarındaki jiletleri bilerdi. 

Lokantacı Sefer Amca ile onun rakibi Hemede Aşçi Amca, yılların dostluğu ve tatlı çekişmesiyle yine birbirlerine takılıyordu. Her sabah olduğu gibi, esnafın neşesi onlardı. Birbirlerine espriler yaparak, hem müşterileri güldürüyor hem de sohbetin içine herkesi dahil ediyorlardı. Ama öğle yemeği vakti gelince, bu tatlı rekabet bir yana bırakılır, ikisi de köylülerden ikişer bakraç yoğurtlarını alarak dükkânlarına dönerdi.

Hacı Avdla Amca, vitrinine büyük bir özenle “şekre kulo kulo”larını, yani meşhur şekerlemelerini dizmeye başlamıştı. Camekânın arkasında, renk renk parlayan şekerler, dükkânın önünden geçen çocukların iştahını kabartıyordu. Bayram öncesinde buraya gelen anneler, mutlaka bir torba şeker alırdı, çünkü Hacı Avdla’nın şekerleri, sadece tatlı değil, çocukluk anılarının bir parçasıydı.

Mihyeddine Saatçi, eski ama ustaca kullandığı cımbızıyla durmuş, bir saate can vermekteydi. O, yalnızca zamanı değil, şehrin tarihini de onaran bir ustaydı. Hatıralarla dolu saatleri tamir eder, onlara tekrar hayat kazandırırdı. Dükkanına girenler, geçmişin sesini, o saatlerin tik taklarında duyardı. Zamana meydan okuyan, geçmişin izlerini koruyan bir ustaydı. Onun tamir ettiği saatler, sadece zamanı değil, bir dönemin hatıralarını da içinde saklıyordu.

Sabri Amca, İdil Lisesi’nin koridorlarında hep sıcak bir tebessümle dolaşıyor, öğrencilere en samimi haliyle yardım ediyordu. Onun sevgisi, bir ağabey ya da bir baba edasındaydı. Belki de bu yüzden öğrenciler onu bu kadar seviyordu ve sayıyordu.

Ve şehrin biraz dışında, ekin tarlalarında biçerdöverlerin sesi yankılanıyordu. Toprağın bereketine emek katarken tarlaların ucunda makinaların sesi, toprakla olan eski dostluğunun bir işaretiydi. Bir biçerdöverden diğerine geçtiğinde, etrafına bakıp o sonsuz sarı denize gülümserdi sabahattin Demirsoy. Bu topraklar, ekmeğin ve emeğin beşiğiydi.

Gün ilerleyip kendini akşama devrederken, Atakent  Mahallesinin ahşap damlı evinden balık dersinden yeni gerilmiş kemençenin ve dostum Dengbej Fehmi’nin sesinden şu hüzünlü türkü  yankılanıyordu: “ Gurbet elde bir hal geldi başıma. Ağlama gözlerim mevlam kerimdir.” 

İdil’in her köşesinde, her insanında bir hikâye vardı. Bu şehir, tarih boyunca nice sabahlar görmüş, nice seslerle uyanmış, nice dostluklara tanıklık etmişti. Zaman geçtikçe taş sokaklar belki değişti, dükkânlar belki başka isimler aldı, ama o eski günlerin hatıraları, hâlâ rüzgârla beraber sokak aralarında dolaşıyordu.

Cizreee! Hadi Cizreee!

Ve böylece şehir, her sabah olduğu gibi, hatıralarıyla yeniden uyanıyordu.