Cizre ve çevresindeki bölge, tarihi boyunca hayatın bütün alanlarına dokunmuş mümtaz şahsiyetler, büyük ilim adamlarını bağrından çıkarmış. Bunlardan sadece birkaç tanesinin isimleri şöyle: Büyük tarihçi İbnül Esir, Ebülhayr, Ebül İzz b. İsmail er- Rezzaz el- Cezeri, Muhammed Said el Cezeri…
İlmi feraseti cihana yayılmış bir alimden söz edeceğiz. Güçlükonak ilçesine bağlı Dicle nehrine nazır Célega yeni adıyla Yağmurkuyusu köyünde 1929 yılında dünyaya gelmiş. Adı Said Ramazan Buti. Buti Botan bölgesinden demek Cizre ve çevresine Botan denir. Said Ramazan Buti bir hatırasında babasının Şeyh Seyda’nın talebesi olduğunu anlatır. Der ki ismimi şeyh Seyda koymuştur. Babamın doğan erkek çocukları daha küçük iken ölürlerdi. Ben doğunca babam şeyhi ve hocası olan şeyh Seyda’ya gider benim için dua ister. Şeyh Seyda Molla Ramazan’na döner der ki adını ne koydun? Fudayl adını ona verdim der. Şeyh efendi ona der ki benim adını verelim. (Şeyh Seyda’nın asıl ismi Muhammed Said’dir) Dua ederim umulur ki hayatta kalır. Said Ramazan Buti der ki ben hayatta kaldım ve babamın annemden kalan tek erkek evladıyım. Siyasi nedenlerden dolayı 1933 yılında doğuda alimlerin büyük bir kısmının ülke dışına çıkması ile Ramazan Buti Suriye’ye göç edince erkek evladı Said Ramazan Buti henüz 4 yaşındadır. Önce Derik’e oradan da Şam’a giderler. 6 yaşında iken babası bir kadının yanına Kur’an dersi için gönderir. 6 ay zarfında Kur’an’ı hatim eder. Babası sonra dini ağırlıklı özel bir okula gönderir. 6 yıl bu kolejde eğitim gördükten sonra Mısır’a gider ve oradaki Ezher üniversitesi şeriat fakültesinden mezun olur. Tekrar Şam’a döner öğretmenlik sınavını kazanır ve Humus’a öğretmen olarak atanır. 1960’ta Dımaşk üniversitesi şeriat fakültesine asistan olur. İslam hukukunda maslahat isimli doktora tezini Mısır’da tamamlar ve Suriye’ye geri döner. 1970’te doçent, 1975’te profesör, 1977’de Şeriat fakültesinin dekanı olur. 1993 yılına kadar bu görevine devam eder. Buti, ana dili Kürtçe’nin yanında Arapça, Türkçe ve İngilizce de bilirdi. Arap ve İslam alemine tanıtmak için Ahmed-i Hani’nin mem u zin adlı meşhur destanını Arapça’ya çevirmiştir.
Akidesi, soğuk kanlılığı ve delillerinin kuvvetli olması onu Gazali’ye benzetirlerdi. İslami ilimlerle ilgili 70’e yakın eser yazdı. 2005 yılında Dubai Kur’an’a hizmet kurulunun her yıl İslam Dünyasından bir alime verdiği “örnek İslam alimi” ödülüne layık görüldü. Ürdün Kraliyet Akademisinin İslam dünyasında en etkili 500 şahsiyeti seçmek gayesiyle 2012’de düzenlediği ankette 22. sırada yer aldı. Akademik hayatı boyunca başlangıcından vefatına kadar televizyon, radyo, internette hatip, vaiz ve yazar olarak her türlü iletişim aracında görüldüğü söylenebilir. Şam alimler birliği başkanlığı, Ürdün Alibeyt müessesesi ve üniversitesi danışmanlığı, İslam fıkıh akademi üyeliği, Ürdün’ün başkenti Amman’da bulunan Kraliyet İslam medeniyeti araştırmaları konseyi, Ebu Dabi’deki taba kurumu yüksek istişare konseyi, Oxford academy idare meclisi üyeliği, Şam İslam bankası şer’i gözetim heyeti gibi birçok ilmi heyetlerde üye olarak görev yapmıştır.
Bediüzzaman Said-i Nursi Mufassal Tarihçe-i Hayat yazarı Abdulkadir Badıllı bir yazısında der ki Şam’da Profesör Said Ramazan Buti’nin babası molla Ramazan Buti’yi ziyaret ettim. Kendisi Bediüzzaman Said Nursi hazretlerini ve yazmış olduğu risale-i nurları tanır, sever ve okur.
Prof. Dr. Said Ramazan Buti yıllar önce yazdığı Arapça eser ve makalelerle Bediüzzaman Said Nursi hazretlerini Arap dünyasına tanıtmıştır.
Meşhur Said Havva yazdığı bir kitabı Molla Ramazan Buti’ye ithaf etmiş.
Avrupalı araştırmacı Andreass Christmann ve diğer birçok batılı aydın Said Ramazan El Boti’yi dinlediklerini, onun diğer alimlerden farklı özellikleri öğrenmek için çeşitli faaliyetlerine katıldıkları olmuştur.
Profesör Dr. Muhammed Said el Buti 21 Mart 2013’te İmam mescidinde kürsüde vaaz verirken Esad’ın silahlı adamları tarafından şehit edildi.
Kaynak: Prof. Dr. A. Hadi Timurtaş. Irşad Seyda.